علّت شکسته شدن نمازهای چهار رکعتی در سفر
تاریخ انتشار: ۲۶ بهمن ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۲۱۶۵۴۷
فقهاء عظام به پیروى از آیه مبارکه ای که در مورد نماز مسافر وارد شده، اتفاق نظر دارند که شکسته خواندن نمازهای چهار رکعتى مشروع و قانونى است البته این حکم در روایات نیز بیان شده که به آنها اشاره خواهد شد.
نخست تفسیر آیه اى که در مورد نمازمسافر وارد شده:
«وَ اِذا ضَرَبْتُمْ فِی الْاَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ اَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاهِ اِنْ خِفْتُمْ اَنْ یَفْتِنَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا اِنَّ الْکافِرِینَ کانُوا لَکُمْ عَدُوًّا مُبِیناً».
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ترجمه: هنگامى که سفر مى کنید بر شما گناهى نیست که نمازرا کوتاه کنید. اگر از فتنه و خطر کافران بترسید، زیرا کافران دشمنانى آشکار براى شما هستند.
به اتفاق مفسران، این آیه در مورد نمازمسافر وارد شده است، و مقصود از «اَنْ تَقْصُرُوا» کاستن از نمازهاى چهاررکعتى است که آنها را به صورت دو رکعتى بخوانند.
نکته1: آیه فقط به زمان خوف و ترس اشاره دارد ولى سنّت پیامبر گرامى، حکم الهى را گسترش داده و در هر دو حالت، نمازدر سفر را شکسته مى داند. به یک معنى مى توان گفت که جمله «اِنْ خِفْتُمْ» قید غالبى است، نه قید احترازى،(2) زیرا در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) سفرهاى مسلمانان به خاطر فزونى دشمن، و مشرک بودن گروهى از قبائل، همراه با خوف و ترس بود.
نکته2: چرا این حکم الهى با جمله «لا جُناح» که ظاهر در ترخیص است بیان شده، که پاسخ آن است که در آن زمان نوعى اندیشه غیر صحیح در اذهان مسلمانان نقش بسته بود، به گونه اى که کوتاه کردن نماز را نوعى کاستن از عبادت خدا مى پنداشتند و از آنجا که چنین ذهنیتى حاکم بود، خدا مى فرماید: «نه چنین نیست، شکسته خواندن گناه نیست».
اما روایاتى که حاکى از وجوب شکسته خواندن نمازدر سفر است:
1. مسلم در صحیح خود، از ابن عباس چنین نقل مى کند:
«فَرَضَ اللّهُ الصَّلاهَ عَلى لِسانِ نَبِیّکُمْ فِى الحَضَرِ اَرْبعاً، وَ فِى السَّفَرِ رَکْعَتَین».(3)
ترجمه: خدا نمازرا به زبان پیامبر شما در حضر چهار رکعت، و در سفر دو رکعت واجب کرده است.
2. مسلم از موسى بن سلمه هذلى نقل مى کند از ابن عباس پرسیدم: آنگاه که در مکّه هستم (مسافرم) چگونه نمازبخوانم؟
فرمود: «رکعتین سنّه ابى القاسم».(4)
ترجمه: دو رکعت نمازبخوان که سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله) است.
3. مسلم از انس نقل مى کند:
«انّ رَسُولَ اللّه(صلى الله علیه وآله) صَلّى الظُّهْرَ بِالْمَدِینَهِ اَرْبَعاً، وَ صَلّى الْعَصْرَ بِذِى الْحُلَیْفَهِ رَکْعَتَین».(5)
ترجمه: پیامبر در یکى از سفرهاى خود به مکه نمازظهر را در مدینه چهار رکعت خواند و نماز عصر را در ذوالحلیفه (مسجد شجره) دو رکعت خواند.
این قبیل روایات که شمار آنها در صحیح مسلم به نُه حدیث مى رسد، حاکى از آن است که شکسته خواندن نماز، امرى لازم است و اعراض از آن، اعراض از سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله) به شمار مى آید.(6)(7)
پی نوشت:
1. سوره نساء، آیه 101.
2. قید خوف شرط ترسیدن بیشترین عامل در موارد شکسته خواندن نماز را باعث می شود و این به آن معنا نیست که شرط و قید دیگری غیر از خوف عامل شکسته خواندن نماز نیست .
3. مسند ابن حنبل: ج ۱ ص ۵۴۷ ح ۲۲۹۳.
4. شرح صحیح مسلم للنووی: ۵/ ۲۰۷٫.
5. صحیح مسلم 2 / 144
6. در مورد این روایات و آنچه که نقل نکردیم به شرح نووى بر صحیح مسلم، ج 5، ص 207 مراجعه فرمایید. علاوه بر مسلم که در صحیح خود به نقل این احادیث پرداخته است، دیگر نویسندگان سنن نیز این مطلب را نقل کرده اند.
7. گردآوری از کتاب راهنماى حقیقت، شیخ جعفر سبحانی، ص 546 الی 551.
منبع: افکارنيوز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.afkarnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «افکارنيوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۲۱۶۵۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مسجد و هویت‌بخشی به محله
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، ارتقا و رسیدگی به فضاهای عمومی به ارتقا هرچه بیشتر زندگی عمومی در شهرها و محله‌ها می‌شود مساجد یکی از فضاهای عمومی هستند که با درگیری هرچه بیشتر شهروندان باعث هویت بخشی به شهر و محله می‌شود.
محسن الويری (مدرس دانشگاه باقرالعلوم(ع)) در مقاله‌ای با عنوان «رويکردی تاريخی به مسجد به‌عنوان الگوی جامعه دينی و هويت‌بخش محله» به این موضوع اشاره می‌کند که مسجد به معنی سجده‌گاه در اصطلاح شرعی به مکانی اطلاق می‌شود که برای نماز خواندن همه مسلمانان وقف شده باشد و مسجد علاوه بر مرکزیت برای عبادت، محلی برای نشان دادن هماهنگی بیشتر و همبستگی مردم برای رسیدن به اهداف الهی و انسانی است.
* مساجد و تاثیر آن برآداب شهروندی
به زعم این پژوهشگر تاسیس مسجد از سوی پیامبر (ص) بلافاصله پس از ورود به شهر مدینه، تنها اقدامی نمادین برای نشان دادن جوهره عبودی جامعه و حکومت در اندیشه اسلامی نبود؛ بلکه با مروری بر متون دینی و تاریخی، چنین به نظر می‌آید که مسجد به عنوان نخستین فضای کالبدی شهری، الگو و ماکتی بود برای آنچه پیامبر (ص) در سطح کلان جامعه تعقیب می‌کردند.
یعنی پیامبر (ص) نخست الگویی از جامعه مطلوب و آرمانی اسلامی را در مقیاسی کوچک به نمایش گذاشتند تا مسلمانان ضمن یافتن نگاهی کلان نسبت به افق آینده، به تدریج و در فضای فراهم آمده در مسجد با احکام و معارف دینی آشنا شوند، متناسب با آموزه‌های دینی تربیت شوند و با آداب شهروندی در یک جامعه دینی انس بگیرند.
* مهمترین کارکرد مساجد
این پژوهشگر توضیح می‌دهد که بعدها مسلمانان با تأسی به پیامبر (ص) بنای شهرهای جدید مانند کوفه، بصره و قاهره را با ساختن مسجد آغاز کردند. مسجد از همان آغاز پیدایش در عصر پیامبر (ص) کارکردهای مختلفی داشت. مهمترین این کارکردها به رغم فراز و نشیبی که در گذار تاریخ یافته است، چنین است: کارکرد عبادی؛ کارکرد آموزشی؛ کارکرد فرهنگی و ارتباطاتی؛ کارکرد سیای و کارکرد اجتماعی.
الویری در ادامه این پژوهش توضیح می‌دهد که این کارکردها به ویژه با تکیه بر تجربه تاریخی، نمایانگر گونه‌ای خاص از تعامل بین انسان و خدا و نماد بیرونی جامعیت دین و تجسم جایگاه عبادت و علم به مثابه دو بال تعالی انسان ها در تفکر دینی است.
این پژوهشگر اینگونه جمع‌بندی می‌کند که جامه تحقق پوشیدن توسعه محله‌ای متناسب با باورهای دینی و ظرفیت‌ها و ضرورت‌های برخاسته از آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی، نیازمند بازتعریف رسالت، نقش و کارکردهای مساجد محله با رعایت یکسانی‌ها و تفاوت‌های آن با مساجد جامع به ویژه از نظر گستره عمل بر اساس آموزه‌های دینی و ژرف‌کاری در تجربه تاریخی است و بر این اساس تمامی امور مربوطه به مساجد مانند معماری، اجزاء، کارگزاران، درآمدها و هزینه‌های آن نیز باید مورد بازنگری قرار گیرد.
گفتنی است، یافته‌های این پژوهش در همایش «همایش ملی مسجد و نظم اجتماعی در ایران» ارائه شده، این همایش توسط پژوهشگاه فرهنگ هنر و راتباطات اسفند ۱۴۰۲ برگزار شده است.
انتهای پیام/
رضا زرندی رییس کل دادگستری استان خراسان رضوی شد